Aslıda her ev bir okuldur. Her anne ve baba bu okulun öğretmenleridir. Her anne ve baba çocuklarının kendilerini örnek aldığı birer rol modeldir. Çocuklar bu okulun öğrencileridir. Çoğu zaman dersler uygulamalı olarak verilir. Müfredat hayatın ta kendisidir. Ders materyalleri ev eşyalarıdır. Sınavlar uygulamalı olarak yapılır. Sorular olaylar karşısındaki tutum ve davranışlardır. Eğitim süresi doğumla başlar, çocuğun evlenerek yeni bir hayata başlaması ile biter. Ancak anne ve babalar bunun farkında bile değillerdir.
Evlerde verilen eğitimin kalitesi, evde yetişen çocuğun hayattaki başarı ve mutluluğu ile ölçülür. Burada alınan eğitimin, kazanılan bilgi, beceri ve davranışların diploması yoktur.
Yeni doğan bir çocuk, kişiliğini, karakterini, dini inançlarını, davranışlarını, alışkanlıklarını, temel becerilerini, adetlerini, geleneklerini, duygularını, düşüncelerini, yaşam tarzını… aile den alır. Çocuğun hayatı boyunca en fazla bilgi, beceri ve davranış öğrendiği 0-6 yaş dönemi ailede geçer. Çocuğun:
Fiziksel (bedensel ) gelişimi: Yürüme, koşma, el becerileri…
Zihinsel (akademik) gelişimi: Düşünme, anlama, muhakeme edebilme, öğrenme düzeyi…
Duygusal gelişimi: Kızma, üzülme, ağlama, sevinme, kıskanma…
Sosyal gelişimi: İnsanlarla olan ilişkiler, kendini ifade edebilme, özgüveni güçlendirme, içe kapanık olmama, paylaşma …
Cinsel gelişim: Çocuğun cinsel konularla ilgili sorularına anne ve babaların onların anlayacağı şekilde cevap vermesi, cinsel organını herkesten koruması gerektiği alışkanlığı verilmesi…
Ahlaki gelişimi: Çocuklara hangi davranışların iyi, hangi davranışların kötü olduğunun anlayacağı bir dille anlatılması, güzel davranışlar kazandırılması…
Çocuk gelişim sürecini ailede şekillendirir.
Çocuklar anne ve babalara , Allah tarafından; bakılmak, tehlikelerden korunmak, nitelikli bir eğitim verilmek ve hayata en güzel şekilde hazırlanmak üzere sorumlulukları verilmiş bireylerdir.
Anne ve babanın çocuklarına karşı sorumlulukları vardır. Çocukların da anne ve babaya karşı sorumlulukları vardır. Anne ve babanın sorumluluğu çocuğun doğumu ile başlar. Çocukların sorumluluğu ergenlik çağından itibaren başlar.
Anne ve babalar çocuk yetiştirme konusunda gerekli bilgi ve becerileri öğrenmek zorundadırlar. Aile eğitim kurslarına, baba destek kurslarına gidilmeli, konu ile ilgili uzmanların seminerleri takip edilmeli, konu ile ilgili uzmanların konuşmacı olarak katıldığı televizyon programları izlenmeli, aile ve çocuk eğitimi ile ilgili kitaplar okunmalıdır.
Gazali’nin deyimiyle : Daha ilk günden itibaren çocuğun terbiyesine (eğitimine) önem verilmelidir. Çocuğun kalbi saf bir cevherdir. Verilen her şeyi kabul etmeye hazır olan çocuğun iyi bir insan olabilmesi için, iyi eğitilmesi gerekir.
Aile içi eğitim sürecinde çocuğun istenmeyen davranışlarını düzeltmek ve ona doğru davranışlar kazandırmak ailenin görevidir. Çocuğu korumak, eğitmek ve ona ahlaki değerleri kazandırmak görevi de aileye düşer.
Çağımız bilgelerinden Gandi şöyle diyor:
Düşüncelerinize dikkat edin; duygularınıza dönüşür…
Duygularınıza dikkat edin; davranışlarınıza dönüşür…
Davranışlarınıza dikkat edin; alışkanlıklarınıza dönüşür…
Alışkanlıklarınıza dikkat edin; değerlerinize dönüşür…
Değerlerinize dikkat edin; karakterinize dönüşür…
Karakterinize dikkat edin; kaderinize dönüşür…”
Bu süreçte çocuk anne ve babayı kendisine örnek alır. Onların yaptığı davranışları doğru kabul eder. Anne ve babayı taklit ederler. Çocuklar anne ve babanın söylediklerinden çok, yaptıklarına bakar.
Çocuklar bütün hayatını etkileyecek olan:
-Anne, baba ve büyüklere karşı davranışlarını
-Düzenli ve tertipli olmayı
-Yemekle ilgili alışkanlıklarını
-Evin tertip düzenini
-Okuma alışkanlığı kazanmayı
-Yardımsever olmayı
-Konuşmalarında kibar ve nazik olmayı
-Emanete ihanet etmemeyi
-Sözünde durmayı
-Selamlaşmayı
-Doğru sözlü olmayı
-Hoşgörülü olmayı
-Temiz olmayı
-Giyim -kuşam beceri ve alışkanlığını
-Evdeki yaşam tarzını
-Değer Yargılarını
-İyi ve kötü anlayışını
-İnsanlar hakkındaki düşünceleri
-İnsanlar ile ilişkilerini
-Evde uyulması gereken kuralları
-Komşuluk ilişkilerini
-Tasarruf ve israf alışkanlığını (müsrif olmamayı, ihtiyacı kadar almayı, aile bütçesine katkı sağlamayı…)
-Paylaşma ve yardımlaşmayı
-Misafire karşı davranışlarını
-Akrabaya karşı davranışlarını
-Taziye ve tebrik ziyaretlerini
-Adetlerini
-Sorumluluk duygusunu
-Akşam ve hafta sonu alışkanlıklarını
-Düğün, nişan ve benzeri adetleri
-Anne ve babanın başkaları hakkında güzel düşünmelerini ve olumsuz konuşulmaması gerektiğini
-Güzel ahlakı
-Dua ve ibadet alışkanlığını
-Evde giyim kuşam tarzını
-Görgü kurallarını
-Yaşam tarzlarını… Ailede öğrenir.
Çocuğun ileriki hayatında mutlu yada mutsuz olması, başarılı ya da başarısız olmasında ailede almış olduğu bu eğitimin önemi büyüktür.
Hayatın ileriki aşamalarında bazı davranışlar değişse de insanın ailesinden almış olduğu temel davranışlar insanın hayatını şekillendirmeye devam eder.
Hurşit EKİNCİ
