Okullarda Değerler Eğitimi İle İlgili Yapılan Çalışmalar Nasıl Olmalı

0
48560

 

Milli Eğitim Bakanlığı’nın 2010/53 nolu genelgesi  ile 2010-2011 öğretim yılından itibaren Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı tüm resmi ve özel örgün eğitim kurumlarının bütün sınıf ve şubelerinde uygulamaya konulan “ Değerler Eğitimi Projesi “ ile ilgili yapılan çalışmalar illere göre farklı uygulamalarla devam etmektedir.

Bazı illerimizde İl Milli Eğitim Müdürlüklerince hazırlanan “ Değerler Eğitimi Uygulama Yönergesi” ne göre il genelindeki bütün okullarda aynı program uygulanmaktadır.

Bazı illerimizdeki okullarda  “Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumları Sosyal Etkinlikler yönetmeliği” ne göre kurulan Öğrenci Kulübü ( Değerleri Tanıma ve Tanıtma Kulübü) ile çalışmalar yapılmaktadır.

Bazı İllerimizdeki okullarda, kurulan komisyon aracılığı ile “Değerler Eğitimi” çalışmaları yapılmaktadır.

Değerler eğitiminden amacın,  öğrencinin yalnızca değerle ilgili bilgilendirilmesi olmamalıdır. Önemli olan değerin yaşam biçimi haline, davranış özelliğine dönüşmesini sağlamak olmalıdır. Eğitimin öncelikli amacı, öğrencilerin akademik olarak yetiştirilmesi, bilgi düzeylerinin artırılması olmamalıdır. Öncelikli amaç, öğrenciye olumlu tutum ve davranışlar kazandırmak olmalıdır. Olumlu tutum ve davranışlar kazanan öğrenci sağlam karaktere sahip olur. Öğrencinin hayatı boyunca öğreneceği bilgileri işleyecek,  gerektiğinde davranışa dönüştürecek, gerektiğinde hayatı kolaylaştıracak çalışmalara dönüştürecek olan  karakteridir. Değerler insanların duygu, düşünce ve davranışlarını şekillendirir.

Milli Eğitim Bakanlığı’nın 2010/53 nolu genelgesinde değerler eğitiminin  kapsamı şu şekilde ifade edilmiştir:

 “Toplumsal hayatı oluşturan, insanları birbirine bağlayan, gelişmeyi, mutluluğu ve huzuru

sağlayan, risk ve tehditlerden koruyan ahlaki, insani, sosyal, manevi değerlerimizin tüm bireylere

kazandırılmasında en önemli etken eğitimdir. Bu kazanımlarımızın öğrencilerimize aktarılması da değerler eğitimini oluşturmaktadır.”

Değerler Eğitimi Projesi çerçevesinde gerçekleştirilmek istenen hedefler şu şekilde belirtilmiştir:

Öğrencilere temel insanî değer ve erdemlerin kazandırılması, değerlere karşı duyarlılık oluşturulması ve değerlerin davranışa dönüştürülmesi.

Toplum tarafından kabul gören değerlerin uygun okul ortamı oluşturularak geliştirilmesi ve pekiştirilmesi.

Öğrencilerin sorumluluk duygularının geliştirilmesi.

Öğrencilerin akademik bilgi ve gerçek hayatta rehberlik edecek ahlaki değerlerle donatılmış olarak yetiştirilmesi.

Kültürel değerlerimizin güçlendirilmesi,

Okul ve çevresindeki sosyal yaşamın ahlaki ve etik değerlere uygun olarak şekillenmesi,

“Ahlak Temelli Disiplin” kavramının yerleştirilmesi.

Öğrencilerde ahlaki bir topluluk bilincinin oluşturulması.

Milli Eğitim Bakanlığınca belirlenen değerler şunlardır:

Sevgi, Sorumluluk, Saygı, Hoşgörü ‐ duyarlılık, Özgüven, Empati, Adil olma, Cesaret, liderlik,  Nazik olmak, Dostluk, Yardımlaşma, Dayanışma, Temizlik, Doğruluk- dürüstlük Aile birliğine önem verme,

Bağımsız ve özgür düşünebilme, İyimserlik, Estetik duyguların geliştirilmesi, Misafirperverlik,

Vatanseverlik,  İyilik yapmak, Çalışkanlık, Paylaşımcı olmak, Şefkat – merhamet, Selamlaşma,

Alçakgönüllülük, Kültürel mirasa sahip çıkma, Fedakârlık.

Okullarda yapılacak ortak etkinlikler

Değerler Eğitimi çalışmalarının, sınıf içi etkinlikler, okul içi etkinlikler ve aileye yönelik etkinlikler ile verilmesi gerekir.  Etkinlikler ders içinde ve ders dışında yapılabilir.

Duvar gazetesi çıkartılmalı.

Konu ile ilgili güzel söz, afiş ve sloganlar öğrencilerin görüleceği yerlere asılmalı.

Sınıflarda her öğretmen  “ayın değeri “  ile ilgili kısa konuşmalar, hikayeler, kıssalar ve güzel anıları anlatmalı.

Okula alanında uzman  konuşmacılar  getirilmeli.

Okullarda veli ve öğrencilere yönelik seminerler düzenlenmeli. Velilere yönelik aile eğitimi seminerleri düzenlenmelidir.

Öğrenci ve velilere yönelik tiyatro gösterisi düzenlenebilir.

Örnek Şahsiyetler okula davet edilebilir.

Gönüllü velilerin ve kuruluşların desteği alınabilir.

Tavsiye Kitaplar belirlenir.

Ayın değeri ile ilgili gösterilecek veya tavsiye edilecek filimler… belirlenebilir.

Ayın öğrencisi seçilip, panoda ilan edilebilir. Bayrak merasiminde ödül verilebilir.

Ayın değeri ile ilgili velilere bilgilendirme mektupları gönderilebilir.

Öğrenciler arasında kitap okuma etkinlikleri düzenlenebilir.

Okul Web sitelerinde ve okul panolarında yapılan çalışmalar sergilenebilir.

Belediyeler, müftülükler, Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlükleri, uygun görülen kişi, kurum ve STK lar ile işbirliği yapılabilir.

Sınıf İçi Etkinlikler: Sınıflarda konu ile ilgili hikayeler ve kıssalar okunabilir, anılar anlatılabilir.

Tarihteki örnek şahsiyetlerden örnekler anlatılabilir.

Yarışmalar: şiir yazma, şiir okuma, hikâye yazma, hikâye okuma, karikatür çizme,   kompozisyon ve resim yarışmaları yapılabilir. Yapılacak yarışmalarda başarılı öğrencilere ödü verilebilir.

Konuyu gündemde tutmak için çeşitli alanlarda öğrencilerin katılacağı turnuvalar düzenlenebilir.

Konu ile ilgili öğrencilerin katılacağı münazaralar yapılabilir

Değerler  ile ilgili alan ziyaretleri yapılabilir.  Huzurevi, kardeş okul, ihtiyaç sahipleri, önemli mekanlar… ziyaret edilebilir.

Yardım kampanyaları düzenlenebilir. Toplanan eşyalar ihtiyaç sahiplerine ulaştırılabilir

Her yaştaki öğrencinin anlama kapasitesi aynı değildir. Değerler eğitimi çalışması yapılırken bazı hususlara dikkat etmek başarıyı artıracaktır. Ayrıca:

Okul Öncesi Kurumlarda

Öğrenciye bilgiden çok uygulama ile yaklaşılması daha faydalı olacaktır. Öğrenciye değerle ilgili hikayeler okunmalı, yaşanmış güzel olaylar anlatılmalı. Değerler drama yolu ile ve oyun yolu ile  öğrenciye öğretilmelidir. Öğrencinin okulda öğrendiklerini evde uygulamaya devam etmesi için anne ve babalar bilgilendirilmelidir. Anne ve babalar aile eğitimi ve  değerler eğitimi ile ilgili zaman zaman seminerlere alınmalıdır. Tablet, bilgisayar ve televizyon öğrencinin hayatında daha az yer tutmalı. Öğrenci film izleyecekse bile, onu olumsuz etkilemeyecek, değerlerimizi ön plana çıkaran filimler izlemesi sağlanmalı. Aile ile diyalog artırılmalıdır.

İlkokullarda

Her sınıf düzeyine göre hazırlanacak programlar sınıf içinde sınıf öğretmeni tarafından derslerde öğretilmelidir. Sınıf öğretmeni ayın değerini öğretirken,  öğrencinin yaşamında uygulamasını alışkanlık haline getirmesini sağlamalı. Sınıfta değerle ilgili hikayeler, kıssalar okunmalı. Yaşanmış güzel anılar paylaşılmalıdır. Sınıf panolarına ayın değeri ile ilgili yazı, afiş, güzel söz, karikatür… gibi materyaller asılabilir. Sınıflarda değerler drama olarak canlandırılabilir. Değer ile ilgili resim, şiir ve kompozisyon yarışmaları yapılabilir. Örnek davranışlar sergileyen öğrenci ayın öğrencisi olarak panoya asılabilir. Okul panosu hazırlanabilir. Öğrencilerin göreceği yerlere güzel söz ve afişler asılabilir

 Ortaokullarda

Derslerde dersin öğretmeni tarafından kısa bilgiler halinde öğrenci bilgilendirilmeli. Değer ile ilgili hikaye anı ve kıssalar derste öğrenciler ile paylaşılmalıdır. Değerin önemi ve öğrenciye katacağı güzellikler anlatılmalıdır. Sınıflarda oluşturulan panolara konu ile ilgili yazı, afiş ve güzel sözler asılmalıdır. Ayın öğrencisi ve örnek davranışlarda bulunan öğrenciler seçilerek panoya asılmalıdır. Şiir, kompozisyon ve resim yarışmaları yapılmalı ve dereceye giren öğrenciler  ödüllendirilmelidir. Öğrencinin değeri yaşam tarzı haline getirmesi sağlanmalıdır.

Liselerde

Lisedeki öğrenciye değerleri bilgi olarak vermek kolaydır. Davranış haline getirmek zordur. Lise öğrencisinin duygularına hitap ederek, sorumluluk vererek başarılı olunabilir. Derslerde öğretmenler tarafından değerlerle ilgili kısa bilgiler verilmeli, konunun önemi ve değerin öğrenciye kazandıracağı kazanımlar anlatılmalıdır. Öğrencilere değer ile ilgili yaşanmış olaylar ve kıssalar anlatılmalıdır. Öğrencilere verilecek örnekler güncel hayattan seçilmelidir. Öğrencinin değerin önemi ile ilgili olayları bizzat yaşayarak öğrenmesi etkili olur. Öğrenci ye sosyal faaliyetlerde sorumluluk verilerek değerler öğretilebilir. Öğrencinin alan ziyaretlerinde bulunup yaşlıları, ihtiyaç sahiplerini… yerinde görmesi ve onlara  yapılacak yardım faaliyetinin içinde bulunması öğrenciyi etkiler.

Uygulama

Belirlenen ayın değeri bayrak merasiminde ilan edilmeli. Konunun önemi ile ilgili kısa bir konuşma yapılmalı. Öğretmenler odasında ayın değeri öğretmenlere bildirilmeli ve öğretmenlerden derslerde kısa da olsa konu ile ilgili öğrencilere bilgi vermeleri istenmelidir. Komisyonca belirlenen etkinlik ve çalışmalar yapılmalıdır. Her ayın sonunda o ay  yapılan çalışmalar ile ilgili bir değerlendirme yapılarak rapor yazılmalıdır.

Dikkat edilecek hususlar

Okul idaresi, öğretmenler, komisyon, öğrenci ve veliler yapılan çalışmayı sahiplenmeli, konunun önemine inanmalıdırlar. Değerlerin öğretmenlerce seçilmesi bütün öğretmenlerin konuyu sahiplenmesini sağlar. Öğrenciye olumlu tutum ve davranış kazandırmak öncelikli hedef olmalıdır. Bilgiden çok davranış özelliği kazandırmaya önem verilmelidir. Sınıf rehber öğretmenlerince öğrenci davranışları takip edilmeli, gerektiğinde veli ile diyalog sağlanmalıdır.

Okulda düzenlenecek kampanya ile kullanılmayan eşyalarla ilgili toplanacak yardımlar bir kardeş okula öğrenciler ile birlikte götürülebilir. Öğrenciler aralarında para toplayarak alacakları hediyeleri bizzat huzur evlerine veya ihtiyaç sahibi bir aileye götürebilir. Huzur evleri ziyaret edilebilir.

Değerler eğitiminin esas uygulandığı yer ailedir. Aileye yönelik eğitici çalışmalar yapılmalıdır.

Velilere ve öğrencilere yönelik yapılacak seminerlerin önceden planlamasının yapılması gerekir..

Değerlerimizi öğrenen öğrenciler, anneye, babaya, yaşlılara, öğretmenlere… saygının önemini anlar. Üstünlüğün makamda, mevkide, parada… olmadığını, bütün insanların bir ve eşit olduğunu, gerecek üstünlüğün iyi insan olmanın vasıflarını taşımaktan geçtiğini bilir. Her insanın özel ve önemli olduğunu, insana insanca değer verilmesi gerektiğini bilir.  İnsanların birbirlerinin yaşam tarzlarına, kılık kıyafetlerine, düşüncelerine, özellerine saygı göstermesi gerektiğini bilir. Gerektiğinde kendisine karşı kaba ve saygısız davrananı affetmeyi , sahip olduğu imkanları ihtiyaç sahipleri ile paylaşmayı ve adil almayı bilir… Kısaca değerlerimiz öğrencilerimizin iyiyi, doğruyu, güzeli yapmasını, bu güzellikleri yaşamı boyunca yaşam tarzı haline getirmesini, tarihimize, kültürümüze insanımıza  ve güzel olan şeylere sahip çıkmalarını sağlayacaktır.

İnsanlar öldükten sonra makam, mevki ve paraları ile değil, yaptıkları güzel davranışlarla ve bıraktıkları güzel eserlerle anılırlar.

Not: Değerler eğitimi ile ilgili öneri, bilgi, tecrübe, uygulamada karşılaşılan aksaklıklar  ve eleştirilerinizi paylaşmak için hursitekinci@hotmail.com  adresine mail atarsanız memnun olurum.

Hurşit EKİNCİ