Ailede çocuğun eğitimi doğumla birlikte başlar. Yeni doğmuş bir çocuğun en fazla ihtiyaç duyduğu iki şey: Anne sütü ve anne şefkatidir. Çocuğun iki yıl emzirilmesi tavsiye edilmiştir. Hiçbir gıda anne sütünün yerini tutamaz. Bu dönemde çocuğun beslenmesi kadar annenin beslenmesi de önemlidir.
Annenin çocuğunu beslerken ve onunla ilgilenirken şefkatle, sevgiyle yaklaşması ve ten teması çok önemlidir. Anne, sevgisini beden dili ile, sözcüklerle, ninnisi ile ve ses tonuyla belirtmelidir. Anne kucağında, anne sevgisi ile büyüyen çocuklarda özgüven gelişir.
Milli Eğitim Müdürü olarak görev yaptığım dönemlerde bir konu çok dikkatimi çekmişti: Çocuk yuvalarında anne ve baba sevgisinden uzak olarak yetişen çocukların çoğunun sorunlu insanlar olduğunu gördüm. Valilik yuvada yetişen çocukları kurumlara sınavsız memur veya hizmetli olarak gönderiyordu. İnanın! Çok azı hariç çalıştıkları kurumlarla sorunlar yaşadılar. Bir kısmı bir müddet sonra işi bırakıp gitti. Bir kısmı çalıştıkları kurum idaresi ile sorunlar yaşadı. Çok azı sorunsuz olarak çalışmaya devam ettiler.
Sorunlu ailelerde yetişen çocuklar da genellikle sorunlu oluyor. Sorunlu çocuklar yetiştirmek istemiyorsak anne ve baba olarak: Yanlış davranışlarımızı terk etmeli ve eksik yönlerimizi gidermeliyiz. Konu ile ilgili ihtiyaç duyulan bilgi ve davranışları edinmeliyiz.
Anne ve babalar çocuk yetiştirme konusunda kendilerini yetiştirmeleri gerekmektedir. Aile eğitim kurslarına, baba destek kurslarına gidilmeli, konu ile ilgili uzmanların seminerleri takip edilmeli, konu ile ilgili uzmanların konuşmacı olarak katıldığı televizyon programları izlenmeli, aile ve çocuk eğitimi ile ilgili kitaplar okunmalıdır.
Anne ve balar çocuğun hangi yaşlarda hangi davranış özellikleri göstereceğini, bu davranışlara karşı nasıl davranmaları gerektiğini bilmek zorundadırlar. Çocuklar bedenen, zihnen ve ruhen gelişim süreci yaşarlar.
Çocuklar ilk bilgilerini anneden alırlar. Çocuğun yetişmesinde en önemli etki anneye aittir. Çocuğun öğrendiği şeylerde ve duygularının gelişiminde en önemli pay anneye aittir. Anne ve babanın iyi birer rol model olması lazımdır. Anne ve baba çocuktan nasıl bir davranış bekliyorlarsa önce kendileri öyle davranmalıdırlar. Anne ve baba örnek olmalıdır.
Çocuk yetiştirmek sevgi ister, şefkat ister, hoşgörü ister… en önemlisi sabır ister.
Çocuk ağladığında, etrafı dağıttığında, uyumadığında, yemek yemediğinde, bir şeyleri kırdığında, sizi kızdıracak bir davranışta bulunduğunda… çocuğa sözlü veya fiziksel şiddet uygulanmamalıdır. Adı üstünde: O bir çocuk.
Çocuk bir konuda inat ederse dikkati başka yöne çekilmeye çalışılmalı ya da alternatif sunulmalıdır. Sözlü ya da fiziksel şiddet çocuğun duygularının gelişiminde ve kişilik gelişiminde olumsuz etki yapar.
Çocuğu aşırı derecede sıkmak, otoriter davranmak, çocuğa seçme hakkı vermemek, çocuğun fikrini dinlememek, çocuğun özgüveninin gelişmesinde olumsuz etki yapar. Kendine güvensiz bir insan olarak yaşamak zorunda kalır. Kendini ifade etmede zorlanır. İş bulmaya bile babası ile gitmek ister.
Aşırı derecede serbest bırakılan, her dediği yapılan, hataları görmezden gelinen çocuk da şımarık ve bencil olur. Hayatı boyunca topluma uyum sağlamakta zorlanır. Hep asalak olarak yaşamaya devam eder.
Hz. Ali “ Yedi yaşına kadar çocuğunuzla oynayın ( ten temasınız olsun. Sarılın, öpün… sevginizi davranışlarınızla gösterin), ondört yaşına kadar eğitin ( iyi b,r eğitim almasını sağlayın), daha sonra onunla istişare edin ( yapacağınız işlerde onun da görüşünü alın. Fikirlerini önemseyin.)
Doğru olanı ailenin çocuğun yaşına göre çocuğa sorumluluk, seçme hakkı ve fikirlerini alarak çocuk yetiştirilmelidir.
Çocuğumuza bilgiden önce doğru tutum ve olumlu davranışlar kazandırmalıyız. Çocuğumuzun sağlam bir karaktere sahip olması için çalışmalıyız. Unutmayalım ki ! çocuğun hayatı boyunca öğreneceği bilgiyi işleyecek olan; bilgiden bilgi üretecek olan karakteridir.
Karakterin gelişmesinde en önemli faktör güçlü bir iradeye sahip olmaktır. İradeyi güçlendiren değerlerdir. Değerleri güçlü kılan inançlardır.
Çocuğun her yaşa göre gelişim süreçleri takip edilmelidir. Çocuğun gelişim sürecine uygun davranışlarda bulunulmalı. İyi örnek olunmalı. Hatalı davranışlarına karşı sözlü ya da fiziksel şiddet uygulanmamalı. Çocuğa rehberlik edilmeli, iyinin ve kötünün ne olduğu anlatılmalı. Çocuğun gelişim süreçleri:
Fiziksel (bedensel ) gelişimi: Yürüme, koşma, el becerileri…
Zihinsel (akademik) gelişimi: Düşünme, anlama, muhakeme edebilme, öğrenme düzeyi…
Duygusal gelişimi: Kızma, üzülme, ağlama, sevinme, kıskanma…
Sosyal gelişimi: İnsanlarla olan ilişkiler, kendini ifade edebilme, özgüveni güçlendirme, içe kapanık olmama, paylaşma …
Cinsel gelişim: Çocuğun cinsel konularla ilgili sorularına anne ve babaların onların anlayacağı şekilde cevap vermesi, cinsel organını herkesten koruması gerektiği alışkanlığı verilmelidir. Anne ve babaların çocukların yanında hareketlerine dikkat etmesi, onların yanında banyoya çıplak girmemesi gerekir…
Ahlaki gelişimi: Çocuklara hangi davranışların iyi, hangi davranışların kötü olduğu anlayacağı bir dille anlatılmalıdır. Çocuklar güzel davranışlar yaptıklarında güzel sözlerle takdir edilmeli, ödüllendirilmeli, başı okşanmalı… olumsuz söz ve davranışlarında ikaz edilmeli, yaptığının kötü olduğu ifade edilmeli, beden dili ile de hoşlanılmadığı belirtilmeli…
Çocuğun anne ve babasına karşı güven duygusunu azaltacak söz ve davranışlardan kaçınılmalıdır. Çünkü: Anne ve baba çocuğun gözünde birer modeldirler. Her şeyi onlar bilir. Onlar hata yapmaz anlayışı hakimdir.
Hurşit EKİNCİ
