Anaokulu, 4-6 yaş aralığında olan çocukların eğitimi için açılan okul öncesi eğitim kurumlarıdır.
Anaokulunun amacı: Çocukların bedensel, zihinsel, duygusal, ruhsal, sosyal ve dil gelişimini sağlamak, Çocukların olumlu alışkanlıklar kazanmasını sağlamak, Çocukta öğrenmeye ilgi uyandırmak, Çocukların ilgi alanlarını belirleme ve yeteneklerinin gelişmesini sağlamak, Çocukların ilkokula hazırlanmasını sağlamaktır.
Anaokulu, çocuğa bilgi aktarmaktan çok, çocuğun içinde var olan yeteneklerin gelişmesine yardımcı olur. Çocuğun oyun ihtiyacını en iyi karşılayan toplumsal kurum, anaokullarıdır.
Çocuk, anaokulunda en iyi oyun ortamını bulur, iş birliğini geliştirir, yaşıtlarıyla ilişkiye girer. Anaokulu çocuğa, kendi hakkını korurken, paylaşmayı ve başkalarının özgürlüğünü zedelememeyi öğretir. Çocuğun sosyalleşmesini sağlar. Birlikte yaşama ve çalışmayı öğretir.
Bu dönemde çocukların temyiz kabiliyetleri henüz gelişmemiştir. Çocuklar ezberci ve taklitçidirler. Dünyayı oyun ve eğlence olarak görürler. Kapasiteleri kadar alırlar…,
Anaokullarında oyun salonları: Evcilik köşesi, Blok köşesi, Müzik köşesi, Bilgisayar köşesi, Fen-Doğa köşesi, Kukla köşesi, Kitaplık köşesi, oyuncaklar köşesi gibi köşeler bulunur.
Anaokulu Bahçesinde; çocuk oyun gurupları, kum havuzu, bitkilerin ekileceği bir bahçe ve evcil hayvanların bulunduğu barınaklar bulunmalıdır.
Bu dönemde çocuğun ayrıntılarıyla kopya edeceği, sağlıklı bir öğretmen modeline ihtiyacı vardır. Öğretmenin kalitesi, çocuğa yaklaşımı ve rehberlik etmesi önemlidir.
Anaokullarının çocuk psikolojisi üzerinde umulan olumlu etkiyi sağlayabilmesi için idarecisi, personeli, beslenme, gıda kalitesi ve fiziki ortam da önemlidir.
Anaokullarında eğitimin temelinde oyun, hikâye anlatımı, müzik, yaparak ve yaşayarak öğrenme vardır.
Öğretme metotları: Oyun ile öğretme, hikâye anlatımı ile öğretme, yaparak, yaşayarak (etkinlikler yaparak) öğretme, müzik (şarkılar) ile öğrenme… vardır.
“Çocuklarınızın akıllı olmasını istiyorsanız onlara hikâye anlatın. Onların daha da akıllı olmasını istiyorsanız, onlara daha fazla hikâye anlatın.” Albert Einstein
Çocuklara mümkünse okul binasının dışında, açık havada ve tabiatın içinde eğitim verilmelidir.
Anaokulunun faydaları: Çocuğun anneye olan bağımlılığı azalır. Anne artık tek bilgi ve öğrenme kaynağı değildir. Çocuk yaşıtları ile oyunlar oynamaya başlar.
Çocuk Sosyalleşir. Çocuk yaşıtlarıyla bir arada bulunur, arkadaşlık kavramını öğrenir. Dış dünyayla iletişim kurmaya başlar. Kuralları öğrenir…
Öz güven kazanır. Çocuklar kendi başına yemek yemeyi, dişlerini fırçalamayı, oyuncakları ile oynadıktan sonra onları yerine koymayı, saatinde uyumayı öğrenirler. Bu da onlara öz güven kazandırır.
Paylaşmayı öğrenir. Yaşıtlarıyla beraber günlerini geçiren çocuğun, anaokulunda başkaları ile aynı masada oturma, okul öncesi etkinliklere katılma, oyuncak paylaşma gibi durumları çok daha kolay ve doğal bir şekilde içselleştirir.
Başkalarına saygı duymayı öğrenir. Sosyalleşmenin bir getirisi olarak anaokulunda çocuğun, diğer çocukların ve öğretmenlerinin fikirlerine/isteklerine saygı duymayı öğrenir. Hayatta sadece kendisinin olmadığını bilir, herkesin farklı öncelikleri ve ihtiyaçları olduğunu kavrar. Saygılı ve anlayışlı bir insan olma yolunda kocaman bir adım atmış olur.
Oyunlar, kesme, yapıştırma, boyama, oyun hamuru gibi anaokulu etkinlikleri, çocuğunun el becerilerini ve yeteneklerini geliştirir.
Nesneleri eşleştirme, sınıflandırma, gözlem yapma, soyut düşünmeyi sağlayan etkinliklerle matematik becerileri gelişir.
Resimli kitapları okuma, çizim ve boyama yapma etkinlikleri ile erken yaşta okuma ve yazma becerisini geliştirir.
Çocuğun anaokulunda kendini ifade edebilecek oyunlar oynayarak, şarkılar söyleyerek, şiirler ezberleyip okuyarak, hikâyeler dinleyip, öğrendiklerini anlatarak dil gelişimini sağlıklı bir şekilde tamamlar.
Dili yaşayarak, konuşarak, dinleyerek, etkileşimde bulunarak kullanma imkanına sahip olur.
Anaokullarında çocuklar için ayrılan spor saatleri olmalıdır. Çocuğunun enerjisini atmasını sağlayacak ve kas gelişimini destekleyecek spor etkinlikleri; aynı zamanda ona spor yapma alışkanlığını da erkenden kazandıracaktır.
Oyunlarla ve etkinliklerle öğrenme serüveni, çocuğunun ileriki yaşları için çok sağlam bir temel oluşturur. Öğrenme, yaşam boyu devam eden bir süreçtir.
Anaokulunda; bilmeceler, oyunlar ve etkinlikler ile çocuğun zihni her an canlı kalır, yaratıcılığı artar. Böylesi yoğun bir okul öncesi eğitimde çocuğun; dinleme, kurallara uyma, görevlerini yapma gibi becerileri artar.
Çocuğun planlı bir hayatı olur: Yemek ve uyku saatlerine uyma, anaokuluna giriş ve çıkış saatleri, çocuğun düzenli bir hayata uyum sağlamasını kolaylaştırır. Aynı zamanda arkadaşları ile kurallı oyun oynamayı, başkalarının hakkına saygı göstermeyi, yenmeyi ve yenilmeyi de öğrenir.
Anaokuluna gönderilen çocuklar, başlangıçta anaokulunda sorunlar yaşayabilir: Anaokulu yöneticisi ve öğretmeni olan bir arkadaşın anlattıkları: “Bu dönmede çocuklarda görülen en önemli sorunlar: Çoğu ailelerde çocuğa evde kurallara uyma öğretilmiyor. Çocuk kuralsız bir ortamdan kuralların olduğu ortama gelince bocalıyor, kurallara uymakta zorlanıyor.
Çocuğa ailede hep başarı duygusu verilmiş. Çocuk 2. veya 3. olmayı bile kabullenemiyor, sorun çıkıyor, kaybetmeye tahammül edemiyor.
Çocuğa yanlışı bile söylenmemiş, çocuğun yanlışı doğru olarak gösterilmiş. Çocuğa hiç hayır denilmemiş. Çocuklar sürekli pohpohlanmış. Pohpohlanan çocuklar uyumda zorlanıyor.
Bilgisayar, telefon ve tabletle fazla vakit geçiren, ailede kendisiyle fazla konuşulmayan çocuklar; kendini ifade etmekte zorlanıyor, agresif oluyor, bazen akran zorbalığı olabiliyor.”
Anaokulunda öğretilecek bilgiler ve kazandırılacak davranışlar konusunda veliler düzenli olarak bilgilendirilmelidir. Evde çocuğa nasıl yaklaşılması gerektiği anlatılmalıdır. Evde çocuğa rehberlik edilmeli, güzel davranışları ve başarıları takdir edilmelidir.
Okulöncesi dönemde anne ve babalar öncelikle nasıl bir çocuk yetiştirmek istediklerine karar vermelidir. Eğitimde öncelik teknolojiyi öğretmek olmamalıdır. Çocuğa teknoloji daha ileri yaşlarda da öğretilebilir. Çocuğun yaşına ve gelişimine uygun eğitim alması sağlanmalıdır.
Çocuğa bu yaşlarda öncelikle olumlu davranışlar kazandırılmalıdır. Çocuklarımıza sevgi, saygı, sorumluluk, dürüstlük, paylaşma, nezaket kuralları ve affedici olma gibi değerlerimiz öğretilmelidir.
Bu dönemde çocuklar çok temiz ve duyguları saftır. Bu dönem çocuğun taklit ve ezber dönemidir. Çocuklara yaşına uygun sorumluluklar verilmelidir. Çocuklara düzenli, derli toplu olma, kurallara uyma öğretilmelidir.
Çocuklara Allah ve peygamber sevgisi verilmeli, küçük dua ve sureler ezberletilmelidir. Çocuğa olumlu örnekler olacak hikayeler anlatılmalıdır. Birlikte namaz kılınmalı ve dua edilmelidir. Komşuya ikram çocukla gönderilmelidir.
Çocuk bu yaşlarda aklı ile değil duyguları ile hareket eder. Çocuğa duygularını kontrol etmesi öğretilmelidir. Çocuklar her istediğini elde edemeyeceğini bilmelidir. Çocuğun evin kurallarına uyması sağlanmalıdır.
Çocuk, olumlu davranışlar gösteren; söyledikleri ile yaptıkları aynı olan, olumlu örnekler olarak anne ve babayı görmelidir.
Dünya genelinde okulöncesi eğitim ile ilgili farklı yaklaşımları olan; Waldorf, Montesori, Reggio Emilia, High Scope, Bank Street, PYP (Primary Years Proram) , Creative Curriculum, Cooperative… gibi okulöncesi eğitim kurumları açılmıştır.
Okullarda çocukların bedensel gelişimi, zihinsel gelişimi, dil gelişimi, sosyal gelişimi ve yetenek gelişimi ön plana çıkarılmaktadır. Çocuğun hayatta başarılı olması için ruhsal ve duygusal gelişimi de önemlidir. Çocuğun ruhsal ve duygusal gelişiminin olduğu en önemli yer ailedir. Çocuk ailede anne ve babasını, aile bireylerini taklit ederek öğrenir. Çocuğun olumlu örneklere ihtiyacı vardır.
Hiçbir anaokulu çocuklara, çocukları ile ilgilenen ona; tatlı dil, güler yüz, güzel söz, sevgi, şefkat ve merhametle yaklaşan, olumlu rol model olan anne ve babadan daha etkili olamaz.
Hurşit EKİNCİ
Eğitim Uzmanı
