Kitap okumak hava gibi, su gibi, ekmek gibi ihtiyaçtır. Kitap bilgi demektir. Bilgi güç demektir. Gücü elinde bulunduran Dünya’yı şekillendirir. “Okumak” ilahi bir emir ve ibadettir.
Beynimizi bilgi ile besleyip, bilgiyi gerçeğin eleğinden geçirip, akılla eyleme dönüştürebilirsek; insanın hayatının güzelleştiğini, başarı ve mutluluğu elde ettiğini görürüz.
Nasıl ki havasız, susuz, ekmeksiz kalan bir insan yaşayamaz ise, bilgisiz bir insan da manen ölü gibidir. Hayat damarlarından biri faaliyet göstermiyor demektir.
İnsanı hayvandan ayıran en önemli özellik akıldır. İnsan aklı dolayısıyla yaptıklarından sorumludur. Aklın gıdası bilgidir. Bilgiye ulaşmanın yolu okumaktan geçer. İnsan bilgi sayesinde doğru ve sağlıklı karar verebilir.
Tarihe damgasını vuran bilim insanların hayat hikayelerini incelediğimizde; onların dünya malına meyletmediklerini, bilgiyi üstün tuttuklarını, bilgiye ulaşmak için her türlü fedakarlığa katlandıklarını ve öldükten sonra miras olarak bilgiyi ve kitaplarını bıraktıklarını görürüz.
Meşhur İslam alimlerinden Zemahşeri , hayatı boyunca kullandığı kalemlerin yongasını çuvallarda biriktirir ve öğrencilerine : “ Ben öldüğümde cenazemi yıkayacağınız suyu kullandığım kalemleri açarken biriktirdiğim yongalarla ısıtın” diye vasiyet eder.
Kitap okumak hayatımızın en mutlu anlarından biri olmalı. Kitaba kavuşmak, özlemle birbirine kavuşmayı bekleyen iki sevgilinin kavuşması gibi olmalıdır.
Kitap okumanın hayatımızdaki ve evimizdeki önceliği, en az bir derbi maçı kadar önemli ve öncelikli olmalıdır.
Kitap okuma alışkanlığını kazandırmak için neler yapabiliriz?
Ağaç yaşken eğilir. Çocuk hayatını etkileyen önemli alışkanlıkları ailede ve küçük yaşlarda öğrenir.
Çocuk anne karnında iken ona sesli olarak kitap okumalı.
Çocuk uyutulurken ona sesli olarak kitap okunmalı.
Çocuk okumayı öğrenince ona kitap okutturmalı.
Çocuğa hediye olarak kitap alınmalı. Kitaplar çocuğun yaşına ve ilgi alanına uygun seçilmeli.
Aile saatlerinde kitap okunmalı ve belirlenen konu ile ilgili yorumlar yapılmalı, çocukların görüşü alınmalı ve güzel cümleler ezberlenip günlük konuşmalarda kullanılmalı.
Kitap en kıymetli eşya gibi değer kazanmalı.
Her çocuğun bir kitaplığı olması için imkan sağlanmalı.
Hayatında elinde kumandadan başka bir şey almayan babanın “ Oğlum kitap oku” demesinin bir anlamı olmaz. Anne ve babalar çocukları ile birlikte kitap okuyarak iyi birer rol model olmalıdır.
Küçük yaşlarda, çocuğa özel zaman ayırarak, onun ilgi düzeyi ve yaşına uygun hikaye, masal kitaplarını okuyarak okuma alışkanlığının temelleri atılabilir.
Kitaplar çocukların ilgi alanlarına göre ve çocukla birlikte seçilmelidir. Anne be babalar, çocukla birlikte alışverişe veya gezmeye gittiklerinde, bir kitapçıya ya da kitap ve dergi reyonuna uğrayarak kitapları ilgi ile incelemeli, çocukların ilgisini çekecek kitapları çocuklara almalıdır.
Çocuklara ilk okumaya başladıklarında peygamberlerin hayatını anlatan resimli kitaplar alınmalı ve çocukların okuması sağlanmalıdır. Zaman zaman çocuklara kitap okutturulmalı ve ilgi ile dinlenmelidir.
Anne babaların ödül listesinde mutlaka kitap olmalıdır. Çocuğu sürekli okuması yönünde uyarmak yerine, kitap okuduğunda onu destekleyerek motive etmek daha doğru olur.
Ebeveynler, çocuklarını verdikleri harçlıkların bir kısmını kitap almak için harcaması konusunda eğitebilirler.
Kitap nasıl okunmalı?
Ailenin düzenlediği okuma saatlerinde okunan kitapların yorumları yapılmalı, önemli cümleler ezberlenmeli yada küçük kağıtlara yazılarak panoya asılmalıdır.
Çocuklara güzel sözler ve şiirler ezberletilmeli, okunduğunda çocuk iltifat edilerek ödüllendirilmelidir.
Okunan kitap hakkında çocuğun yorumları alınmalıdır. Mümkünse çocuğa günlük yazma alışkanlığı kazandırılmalıdır.
Kitap okuma alışkanlığı, çocuğun bilgisinin artmasını, güzel konuşmasını, kendine güvenini ve olaylara bakışını olumlu yönde etkiler.
Aile sohbetlerinde babanın veya annenin kitap okuyarak açıklamalarda bulunması çocuk üzerinde olumlu tesir yapar. Çocuğun kitabı nasıl okuması gerektiğini ve nasıl bilgiden bilgi üretilmesi gerektiğini öğrenmeyi sağlar.
Kitap okuma alışkanlığı öğrencinin derslerindeki ve hayattaki başarısını artırır.
Her bir kitap, bazen koskoca bir hayatın özeti, bazen yılların çalışmasının ürünü, bazen acı ve tatlı tecrübelerin ürünüdür.
İnsanlar, zevk almak, boş zamanı değerlendirmek, rahatlamak, bilgilenmek, mesleki anlamda kendini geliştirmek için okurlar.
Okumak bireyin entelektüel gelişimini, anlama gücünü, eleştirel düşünce yapısını, akademik zekasını geliştirir. Başkalarıyla iletişimini kolaylaştırır.
Çocuklara okuma alışkanlığını kazandırmak ve onların okuma becerilerini geliştirmek için, küçük yaştan itibaren onlara rol model olmak, kitap okumayı sevdirmek, kitap okumayı hayatın vazgeçilmezi haline getirmek gerekmektedir.
Çocukların okumayı modelden öğrenebilecekleri ilk ve en önemli ortam ailedir. Çocuğun kişilik kazanmasında ve okuma alışkanlığı kazanmasında en önemli kurum olan aile her açıdan belirleyicidir
Çocuğun ya da gencin okuma alışkanlığı kazanmasında, özellikle aile içinden okuma alışkanlığına sahip anne ve babaya ihtiyaç vardır.
Çocuğun kitapla olan tanışıklığı veya kitap okuma alışkanlığı her ne kadar ailede anne-baba ile başlasa da böyle bir alışkanlığın devamı, gelişmesi ve güçlenmesinde öğretmenlere son derece ihtiyaç vardır.
Çocuğun okuma ilgisinin, çocukluk döneminde kazanılması ve ergenlik döneminde desteklenerek alışkanlık haline dönüştürülmesi gerekmektedir.
Kitap okumak çocuğun zihinsel gelişimine doğrudan katkıda bulunur; anadilini doğru ve yeterli bir biçimde kullanmasını sağlar; kelime dağarcığının zenginleşmesine doğrudan yardım eder; sağlıklı ve güçlü bir kişilik geliştirmesine katkıda bulunur; iletişim becerisinin güçlenmesine yardımcı olur; eğitim ve öğretim başarısını artırır.
Çocukların boş zamanlarını değerlendirmede bilgisayar kullanma ve televizyon izleme, öğrencilerin kitap okuma alışkanlıkları tercihlerini etkilemekte ve yerini almaktadır.
Son zamanlarda düzenlenen “kitap okuma kampanyaları” maalesef saman alevi gibi olmaktan öteye geçememiş ve başarısızlıkla sonuçlanmıştır.
İnsanlar kitap okumanın getirisini, günlük hayatımızdaki önemini anlamadan bu alışkanlığı edinmesi çok zor görünüyor.
Bir hadis-i Şerifte şöyle buyuruluyor: “ Sizin en hayırlınız, Kuran-ı Kerimi okumayı öğrenen ve öğretendir. ”
Okumaktan kasıt; verilen bilgiyi öğrenmek, anlamak, düşünmek, bilgiden bilgi üretmek ve hayatta kullanmaktır.
Hurşit EKİNCİ
