Son yıllarda ailede, okulda, iş hayatında, toplumda ve Dünya da oluşan olumsuzluklar hızla artmakta. Olumsuzluklar, insanlar arasında güvensizliğe, toplumda şiddetin artmasına, intiharlara, aile birliğinin bozulmasına, alkol, madde ve internet bağımlılığının artmasına, ahlaki bozulmaya ve onarılması güç yaraların açılmasına sebep olmakta… Kısaca toplumun huzur ve mutluluğu bozulmakta, insanlar yarınlara endişeyle bakmaktadır.
Geleceğimizi, huzur ve mutluluğumuzu tehdit eden olumsuzluklar:
Ailede oluşan olumsuzluklar: Aile bireyleri arasında sevgi, saygı ve ilginin azalması. Aile bireylerinin sorumluluklarını gerektiği gibi yerine getirmemeleri, boşanmaların artması, anne ve baba sevgisinden uzak yetişen çocuklar, yaşlılara gösterilmeyen ilgi ve saygı, ilgilenilmeyen ve takip edilmeyen çocuklar…
Okullarda oluşan olumsuzluklar: Şiddet, madde bağımlılığı, alkol ve sigara bağımlılığı, internet bağımlılığı, saygısızlık, yalan, kopya çekmek, sorumlulukları gerektiği gibi yerine getirmemek, ahlaki tavır ve davranışlarda bozulma…
İş hayatında oluşan olumsuzluklar: Rüşvet, haksız kazanç, üretilen ve satılan malda hile yapmak, çalışanın hakkını gerektiği gibi vermemek, ehil olmayana görev vermek, makamı çıkarı için kullanmak, adam kayırmak…
Toplumda oluşan olumsuzluklar: Güvensizlik, hırsızlık, dolandırıcılık, gasp, ahlaki değerlerde bozulma, komşuluk ve akrabalık bağlarının zayıflaması, yetim, öksüz ve ihtiyaç sahiplerine yardım edilmemesi…
Dünya da oluşan olumsuzluklar: Savaşlar, toprak işgalleri, silahlanmaya ayrılan devasa bütçeler, savaş dolayısıyla mülteci durumuna düşen insanlar, açlık sınırında yaşayan ve yeterli beslenememeden dolayı ölen çocuklar, savaş, sel ve deprem gibi felakete uğrayan ülkelere duyarsız kalan insanlar…
Bütün bu olumsuzlukları ve riskleri gidermek ve çocuklara daha güzel davranışlar kazandırmak ve iyi birer vatandaş olmalarını sağlamak amacıyla, başta ABD, AB ülkeleri, Çin, Japonya olmak üzere birçok ülkede karakter eğitimi adı altında değerler eğitimi verilmektedir.
Ülkemizde de 2010- 2011 eğitim ve öğretim yılından itibaren okullarımızda değerler eğitimi verilmeye başlanmıştır.
Değerler eğitimi ile gerçekleştirilmek istenen hedefler şu şekilde belirtilmiştir: Öğrencilere temel insanî değer ve erdemlerin kazandırılması, değerlere karşı duyarlılık oluşturulması ve değerlerin davranışa dönüştürülmesi. Toplum tarafından kabul gören değerlerin uygun okul ortamı oluşturularak geliştirilmesi ve pekiştirilmesi. Öğrencilerin sorumluluk duygularının geliştirilmesi.
Öğrencilerin akademik bilgi ve gerçek hayatta rehberlik edecek ahlaki değerlerle donatılmış olarak yetiştirilmesi. Kültürel değerlerimizin güçlendirilmesi, Okul ve çevresindeki sosyal yaşamın ahlaki ve etik değerlere uygun olarak şekillenmesi,“ Ahlak Temelli Disiplin ” kavramının yerleştirilmesi. Öğrencilerde ahlaki bir topluluk bilincinin oluşturulması.
Değerler eğitimi ile çocuklara, olumsuz tavır ve davranışlardan uzak kalmalarının yanında, temel insani değerleri öğretme ve içselleştirmelerini sağlama, ahlaki değerleri yaşam biçimi haline getirme, bazı olumlu becerileri kazanma, evrensel değerleri öğrenme ve benimseme hedeflenmektedir.
Değerler eğitimi, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinde belirtilen: İnsanlar arasında ırk, renk, dil, din, cinsiyet ayırımı yapmadan özgürlük, eşitlik, kardeşlik ve insan haklarına saygı gösterilmesi gerektiğini öğretmeyi amaçlar.
Değerler eğitimi, insanların yaşama, güvenlik, mülk edinme, özel yaşama saygı, düşünce ve fikir hürriyetine saygıyı, kendisini yönetenleri seçme ve seçilmeyi öğretmeyi amaçlar.
Değerler eğitimi insanlar arasındaki üstünlüğün makamda, parada veya unvanda değil, davranışlarda, “ iyi insan “ olmanın vasıflarını taşımada olduğunu öğretir.
Değerler eğitimi, insanların empati yapmalarını, birbirlerini çıkarı olmadan “ Yaratılanı severim yaratandan ötürü” anlayışı ile sevmelerini öğretir.
Değerler eğitimi, anne, baba, öğretmen ve yaşlılara, insanların düşüncelerine, yaşam tarzlarına, inançlarına, kültürlerine, kılık kıyafetlerine, kısaca farklılıklara saygı gösterilmesi gerektiğini öğretir.
Değerler eğitimi, kinin, öfkenin, gurur ve kibrin kötü olduğunu, insanlara hoşgörü ile yaklaşılması ve sabırlı olunması gerektiğini, gerektiğinde affetmenin bile bir erdem olduğunu öğretir.
Değerler eğitimi, yalan söylememin, iftira etmenin ve insanlar hakkında olumsuz düşünmenin kötü olduğunu, doru olmayı, yaptığı işlerde dürüst davranmayı, güvenilir olmayı ve insanlar hakkında güzel düşünmesi gerektiğini öğretir.
Değerler eğitimi, insanlara ve bütün canlılara zulmetmenin, insanların haklarını gasp etmenin kötü olduğunu, güçlü olanın değil haklı olanın kazanması gerektiğini yani adaletli davranılması gerektiğini öğretir.
Değerler eğitimi, ihtiyaç sahibi olan insanlara maddi ve manevi yardımda bulunulması gerektiğini, gerektiğinde insanların acılarının, mutluluklarının paylaşılması gerektiğini öğretir.
Değerler eğitimi, var olanla yetinmeyi, aç gözlü olmamayı, hırsızlık ve rüşvetten uzak durmayı, tasarruf etmeyi, helalinden kazanmayı, kazandığı parayı hak etmeyi öğretir.
Değerler eğitimi, iyi insanlarla arkadaş olmayı, kötü insanlardan uzak durmayı, sözüne dikkat etmeyi, kötü sözler söylememeyi, güzel konuşmayı, insanların hata ve kusurlarını araştırmamayı ve hata ve kusurların örtülmesi gerektiğini öğretir.
Değerler eğitimi, insanlara “ben” demeyi değil, “biz” demeyi öğretir.
Değerler eğitimi, insanlar hep almak, daha çok para kazanmak ister. Değerler eğitimi, ihtiyaç sahiplerine verilmesi gerektiğini (sadaka, zekat, yardımlaşma, paylaşma) öğretir.
Değerler eğitimi, makam, mevkii, paraya önem vermez. Onları araç olarak görür. Dostluk, arkadaşlık ve kardeşlik duygularını amaç olarak görmeyi öğretir.
Değerler eğitimi, bütün insanlarla olumlu iletişim kurmayı, selamlaşmayı, yardımlaşmayı, gerektiğinde özür dilemeyi, rica etmeyi ve teşekkür etmeyi öğretir.
Değerler eğitimi, kul hakkının yenmemesi gerektiğini, insanların özeline saygı gösterilmesi gerektiğini, , insanların kendisine yapılmasını istemediği şeyleri başkasına yapmaması gerektiğini, kendisi için yapılmasını istediği şeyleri başkası içinde istemesi gerektiğini öğretir.
Değerler eğitimi, akrabalar ile ilişkileri kesmemeyi, onları zaman zaman ziyaret etmeyi, komşular ve iş arkadaşları ile olumlu iletişim kurmayı, onların iyi ve kötü günlerinde yanlarında olunması gerektiğini öğretir.
Değerler eğitimi, olumsuzluklara, toplumsal felaketlere, çevreye karşı duyarlı olunması gerektiğini öğretir.
Değerler eğitimi, ahlaki, insani, toplumsal, evrensel, tarihi, kültürel değerleri öğretir.
Değerler eğitimi, insanlara iyilik etmeyi, sözünde durmayı, edep ve hayâ sahibi olmayı, görgü kurallarına uymayı, aile bağlarını güçlendirmeyi, kültürel mirasa sahip çıkmayı, cesur ve cömert olmayı öğretir.
Değerler eğitimi, gerektiğinde kutsal değerleri uğruna şehit veya gazi olabilmeyi öğretir.
Okullarımızda çocuklarımıza zihnen ve bedenen eğitim verdik. Ancak ruhumuzun ihtiyacı olan eğitimi vermedik. Değerler eğitimi ruhumuzun ihtiyacı olan eğitimi vermektir.
Değerler eğitimi, duyguların, iradenin ve davranışların kontrolü eğitimidir.
Değerler eğitimi, iyiyi, doğruyu ve güzel işler yapmayı, kötü söz, tavır ve davranışlardan kaçınmayı öğretir.
Hurşit EKİNCİ
