Yaz tatilleri öğrencilerin bilgi, yetenek ve becerilerinin geliştirildiği, sorumluluklarının arttığı, gerçek hayatı tanıma ve geleceğe hazırlanma dönemi olarak görülmelidir. Eğitim sadece okulda verilmez. Öğrenme, doğumla başlayıp ölümle neticelenen bir yaşam boyu devam eder. İnsan yaşadığı sürece, birçok şeyi yaşayarak ve tecrübe ederek öğrenir.
Çocukların yaz tatillerini güzel ve verimli geçirmeleri için öncelikle anne ve babalar plan yapmalıdır. Yapılan plan ve etkinlikler aile meclisinde tartışılmalı, çocukların da fikirleri alınmalıdır. Uygulanacak program yazılmalı ve taraflarca imzalanmalıdır. Çocukların fikrini ve imzasını almak, çocuğun birey olarak kendine güvenini, kendisine değer verildiğini, sorumluluklarının olduğunun farkına varmasını sağlar.
Yapılacak yaz tatili programları, çocukların yaşlarına, gelişimlerine, yeteneklerine, ilgi alanlarına ve becerilerine göre düzenlenmelidir. Çocukların bedensel, zihinsel ve ruhsal durumları göz önünde bulundurulmalıdır.
Yaz tatilleri, çocuklara düzenli kitap okuma alışkanlığı, kendini ifade edebilme becerisi, düşüncelerini yazabilme ve söyleyebilme becerisi, sorumluluk alma ve sorumluluklarını yerine getirme alışkanlığı kazandırma, yetenekleri ölçüsünde spor, sanat ve müzik ile ilgilenme, inanç ve ibadetlerini öğrenme… zamanı olarak görülmelidir.
Çocuklara yönelik etkinlikler oyun tadında, sıkmadan, usandırmadan, sevdirerek yapılmalıdır.
Ailede yapılacak etkinlikler: Çocuklara yapabilecekleri sorumluluklar verilmeli. Bazı günlerde kahvaltıların çocuklar tarafından hazırlanması veya hazırlamaya yardım etmeleri teşvik edilmeli. Kahvaltı, zamanında ve bütün aile bireylerinin katılımı ile yapılmalı. Kahvaltıda daha önce yapılan etkinlikler ve o gün yapılacak etkinlikler konuşulup değerlendirilmelidir.
Nezaket ve görgü kurallarına dikkat edilmelidir. Çocuklar gerektiğinde özür dilemeyi, rica etmeyi ve teşekkür etmeyi alışkanlık haline getirmelidirler. Özellikle anne ve babalar kahvaltıyı hazırlayan veya başka bir işi yapan çocuklarına teşekkür etmeli ve memnuniyetlerini belirtmelidirler. Çocuklar, başları okşanarak, iltifat edilerek, güzel isimlerle çağrılarak ve değer verilerek ödüllendirilmelidir.
Çocuk istemeyerek hata yaptığında kızılmamalı, alaya alınmamalı, kötü isimle anılmamalı, suçlanmamalı, daha dikkatli olması söylenmeli. Bilerek hata yaptığında, hatasını anlaması için: Biri sana böyle yapsaydı ne düşünürdün? Diye sorularak empati yapması ve hatasını anlaması sağlanmalıdır.
Evde aile fertlerinin katıldığı, kitap okuma saatleri olmalı. Kitap okuma süresi bitiminde herkesin okuduğu kitapla ilgili konuşma yapmaları sağlanmalı. Tatil süresince her aile ferdi en az bir kitap bitirmeli. Çocuklara kitap okuma alışkanlığı kazandırılmalıdır.
Aile meclisinde her hafta; sevgi, saygı, ana- baba hakkı, kul hakkı, komşu hakkı, dürüstlük, hoşgörü ve affedici olmak, paylaşmak, adalet, dostluk ve arkadaşlık, israf, tasarruf, sabır… gibi değerlerin anlatıldığı kitaplar okunmalı, açıklamalar yapılmalıdır. Her hafta bir değer işlenmeli ve o değerle ilgili bilgiler paylaşılmalıdır. Seçilen değer bir hafta boyunca gündemde olmalı, değere uygun davranışlar sergilenmeli ve değerin içselleştirilmesi sağlanmalıdır.
Çocuklar 0-10 yaş arasında her şeyi oyun ve eğlence olarak görürler. Oyun yolu ile çocukların bilgi ve becerileri geliştirilmelidir. Çocuklarla eğitici oyunlar oynanmalıdır.
Dünya haritası üzerinde ülkelerin yerlerini ve başkentlerini bulma yarışması yapılabilir.
Dünya haritası üzerinde kıtaları, okyanusları, denizleri, boğazları, ırmakları, gölleri… bulma yarışması yapılabilir.
Ülkemiz haritası üzerinde şehirleri, ırmakları, dağları, ovaları… bulma yarışması yapılabilir.
Çocuklarla el, zihin ve beden geliştirici oyunlar oynanabilir. Çorap top haline getirilip bir tencerenin içine girdirme yarışması yapılabilir…
Çocuğun hayatta başarılı olabilmesi için kendisini ifade edebilmesi, fikir üretip söyleme becerisi kazanması önemlidir. Etkinliklerde, belirlenen konuda çocukların ayağa kalkarak düşüncelerini ifade etmesi sağlanmalıdır. Çocuklara sesli olarak kitap okutmalı ve diğerleri onu sessizce dinlemelidir. Bu uygulama çocuğun özgüvenini geliştirir.
Evde hazırlanacak bir panoya çocukların yazdığı güzel sözler, şiirler, yazılar, yapılan resimler ve karikatürler asılabilir. Duvar gazetesi çıkartılabilir.
Çocukların yetenekleri ön plana çıkartacak etkinlikler yapılmalıdır. Çocukların rol yapma yeteneğini geliştirmek için evde drama yapılabilir. Canlandırılacak hikâyeye uygun olarak evdeki malzemeler kostüm ve sahne olarak kullanılabilir. Müzik aleti çalınabilir.
Çocuklara peygamber kıssaları ve güzel hikâyeler okunmalı veya anlatılmalıdır. Güzel şiirler ezberletilmelidir. Çocuklara güzel ahlak kazandırma temelli sözler söylenmeli ve olumlu davranışlar kazandırılmalıdır.
Anne ve babalar çocukların 8 yaşına kadar kahramanlarıdır. Çocuklar anne ve babalarını taklit ederler. Çocuklar anne ve babanın her söylediği sözü doğru, her yaptığı işi iyi olarak görürler. Anne ve babalar çocuklarına karşı olumlu rol modeller olmalıdırlar.
Çocuklar namazı, dua ve sureleri ve Kuran-ı Kerimi okumayı öğrenmek için camilere gönderilmelidir.
“ Çocuklarınızla çocuklaşın” Hz. Ömer
Etkinliklerin sonunda sürpriz yapılarak çocukların sevdiği bir şey ikram edilmelidir. Dondurma, meyve, pasta, kek veya çocukların istediği; gezi, piknik, kitap alma gibi şeyler olabilir.
Çocuklarınızla birlikte yemek yapın. Birlikte evi temizleyin. Birlikte oyun oynayın. Birlikte yürüyüş yapın. Birlikte piknik yapın. Birlikte bulunduğunuz yerin tarihi ve kültürel yerlerini gezin. Birlikte bulunduğunuz yere yakın yerlere kültür gezileri yapın. Birlikte alışveriş yapın. Birlikte müzeye gidin. Birlikte alışveriş yapın, evin elektrik veya su faturası benzeri ödemesini birlikte ödeyin. Birlikte pazara gidin. Aile bütçesini birlikte yapın. Birlikte akraba ziyaretleri, hasta ziyaretleri yapın. Birlikte yoksul insanları ziyaret edin ve onlara imkânlarınız ölçüsünde yardım edin. Evinizde yaptığınız veya aldığınız güzel bir şeyi komşunuz ile paylaşmak istediğinizde çocuğunuzla gönderin.
Özellikle kız çocukları ile birlikte yemek yapılmalı, ev temizlenmeli, misafir ağırlanmalı, ev işleri yapılmalı, dikiş dikilmeli, ütü yapılmalı, eşyalar katlanıp yerine konulmalı… Kısaca kız çocukları geleceğin anne adayları olarak hayata hazırlanmalı.
Erkek çocuklar babaları ile birlikte etkinlikler yapmalı. Yarının baba adayı olarak yetiştirilmelidir. Babaların işyeri varsa, çocuklar belirli bir yaştan sonra işyerine alıştırılmalı.
Özellikle lise öğrencilerinin yaz aylarında güvenilen bir yerde, staj yapar gibi hafif işlerde çalışması sağlanabilir. Hayatın zorluklarını, para kazanmanın zorluklarını, sabrı, sebatı, insanları tanımayı, onlarla iletişim kurmayı, israfı, tasarrufu… kısaca gelecekte kendisine lazım olacak davranışları öğrenmeleri sağlanmalıdır.
Çocukların iyi veya kötü olmasında en önemli faktör, arkadaş ve çevredir. Çocukların iyi insanlarla arkadaş olması ve iyi bir çevrede yaşaması sağlanmalıdır.
Yaz aylarında kız çocukları mümkünse olumlu örnek olacak hala veya teyzelerin yanına gönderilmeli. Erkek çocukları dayı ve amca yanına gönderilmelidir.
Çocuklar sosyalleşsin diye kendi akranları ile hiç bilmediğiniz, güvenli olmayan yerlere gönderilmemelidir. Çocuklarımızı dinlemeye, anlamaya ve anlatmaya ihtiyacımız var.
Çocuklar gurur, kibir, kendini beğenme, yalan, iftira, alkol ve uyuşturucu gibi kötü alışkanlıklarda uzak tutulmalıdır.
Çocuklara güzellikle yaklaşılmalı. Çocuğun yaşı, duyguları, gelişim özelliği dikkate alınarak çocuğa yaklaşılmalıdır. Bir şeyin olması gerekiyorsa neden olması gerektiği anlatılarak ikna edilmeli. Bir şeyin olmaması gerekiyorsa neden olmaması gerekliği anlatılarak ikna edilmelidir. Güç bende ben ne dersem o olacak denilmemelidir.
Çocuklar Allah’ın emanetidir. Hesap gününde onlardan da hesaba çekileceğimizi unutmayalım. Yaşlandığında anne ve babalara hizmet edecek, ölüm anında başında Kuran okuyacak, ölümünden sonra onlar için hayır dua edip güzel işler yapacak, topluma ve ülkemize yararlı, güzel ahlak üzere yetiştirilecek genç nesillere ihtiyacımız var.
Hurşit EKİNCİ
Eğitim Uzmanı
